حفظ سلامت دندان ها برای بهداشت خوب دهان و پرهیز از پوسیدگی های آزاردهنده دندان اهمیت دارد. اما فراتر از سلامت خود، دندان ها می توانند اطلاعات بسیاری را درباره سلامت کلی بدن در اختیار شما قرار دهند.

به گزارش گروه سلامت عصر ایران به نقل از "بست لایف"، مراجعه منظم به دندانپزشک می تواند به تشخیص یک مساله پزشکی تشخیص داده نشده کمک کند. سلامت دهان و سلامت کلی بدن بسیار به هم پیوسته اند، از این رو، مراقبت از دندان بخشی جدایی ناپذیر از بهزیستی کلی انسان است.

دندان ها و لثه هایی که آنها را احاطه کرده اند می توانند نشانه هایی هشدار دهنده درباره سلامت کلی بدن ارائه کنند. در ادامه با برخی از مهم‌ترین آنها بیشتر آشنا می شویم.

شما مستعد سوزش سردل هستید

اگر به بیماری بازگشت اسید معده به مری (GERD) مبتلا باشید که به نام سوزش سردل نیز شناخته می شود، دندانپزشک شما ممکن است پیش از خودتان متوجه این شرایط شود.

سوزش سردل به واسطه بازگشت اسید معده به مری و بالا آمدن آن به سمت دهان رخ می دهد که می تواند موجب از بین رفتن مینای دندان ها شود. مطالعات آزمایشگاهی و بالینی بسیاری با حضور بزرگسالان و کودکان نشان داده اند که بین بیماری بازگشت اسید معده به مری و فرسایش دندان ها ارتباطی وجود دارد.

دستگاه گوارش از دهان آغاز می شود. دندانپزشکان می توانند شواهد تخریب مینای دندان ها را به واسطه بازگشت محتوای معده به مری و دهان تشخیص دهند. به همین دلیل است که دندانپزشکان اغلب نخستین افرادی هستند که متوجه نشانه های بولیمیا یا پرخوری عصبی می شود که یک اختلال غذا خوردن است و با پرخوری و پاکسازی (اغلب از طریق استفراغ) تعریف می شود.

ممکن است در معرض خطر بیماری قلبی باشید

اگر به بیماری لثه - یک عفونت شایع که موجب تورم و حساسیت لثه ها می شود - مبتلا هستید، قلب شما نیز ممکن است در معرض خطر باشد. برخی پژوهش ها نشان داده اند که بیماری قلبی، گرفتگی سرخرگ ها، و سکته مغزی ممکن است با التهاب و عفونت های ناشی از باکتری های دهان مرتبط باشند، اما این ارتباط هنوز به طور کامل درک نشده است.

مطالعه ای بزرگ در سال 2016 که در نشریه Circulation منتشر شد، نشان داد بیماران مبتلا به بیماری لثه نسبت به بیمارانی که به این شرایط مبتلا نیستند، حتی پس از این که پژوهشگران بسیاری عوامل مانند سیگار کشیدن، تحصیلات، و دیابت را اصلاح کردند، در معرض خطر بیشتر برای تجربه نخستین حمله قلبی خود قرار دارند.

ممکن است به دیابت مبتلا باشید

اگر مستعد پوسیدگی دندان هستید، یک رژیم غذایی سرشار از شکر یا بهداشت ضعیف دهان ممکن است دلیل اصلی این شرایط نبوده و بررسی سطوح قند خون می تواند ایده خوبی باشد. اگر به دیابت نوع 1 یا نوع 2 مبتلا باشید، زمانی که قند خون شما کنترل نشده باشد در معرض خطر بیشتری برای پوسیدگی دندان قرار خواهید داشت.

زمانی که سطوح قند خون افزایش یافته است، قند و نشاسته بیشتری با باکتری هایی که به طور طبیعی در دهان انسان ساکن هستند تعامل داشته و این شرایط به تشکیل پلاک منجر می شود که می تواند پوسیدگی دندان و بیماری لثه را موجب شود. افزون بر این، نتایج یک بررسی در سال 2013 که در نشریه Clinical Periodontology منتشر شد، نشان داد که بیماری لثه آثار منفی بر شرایط دیابت از جمله کنترل قند خون، عوارض دیابت، و ابتلا به دیابت نوع 2 و به طور بالقوه دیابت حاملگی دارد.

می توانید در معرض خطر بیماری کلیوی قرار داشته باشید

سلامت ضعیف دهان و دندان می تواند هر فردی و به طور خاص افرادی که با مشکلات کلیوی مواجه هستند را با مشکل مواجه سازد. مطالعه ای بزرگ در سال 2015 با حضور 13,784 شرکت کننده که در نشریه Clinical Periodontology منتشر شد، نشان داد که احتمال مواجهه با مرگ در بیماران مبتلا به بیماری مزمن کلیه با بیماری لثه شدید 41 درصد بیشتر است. این احتمال برای بیمارانی با لثه های سالم 32 درصد بیشتر بود.

به گفته پژوهشگران، پریودنتیت یا بیماری لثه ممکن است به بار التهابی سیستمیک در افراد مبتلا به بیماری مزمن کلیه اضافه کرده و بر همین اساس به افزایش نرخ مرگ و میر منجر شود. در حقیقت، پژوهشگران دریافتند که بیماری لثه ممکن است به اندازه دیابت که یکی از عوامل خطر شناخته شده برای افراد مبتلا به بیماری مزمن کلیه است، خطر مرگ را افزایش دهد.

شما بیش از حد نوشیدنی های شیرین مصرف می کنید

اگر حساسیت بیش از حد در دندان های خود را تجربه می کنید یا غالبا دچار پوسیدگی دندان می شوید، شاید دسرهای مورد علاقه خود را مقصر اصلی بدانید، اما باید به آنچه می نوشید نیز توجه داشته باشید. غذاها و نوشیدنی های شیرین می توانند باکتری ها و اسیدها در دهان را فعال کرده که دو از عوامل اصلی پوسیدگی دندان هستند.

باکتری ها در دهان از قندی که در نوشیدنی های شیرین وجود دارد، تغذیه می کنند. این شرایط می تواند موجب تشکیل پلاک شده که به باکتری ها اجازه می دهد برای مدت زمان طولانی‌تری اطراف دندان ها حضور داشته باشند و در نهایت اسیدهایی را تولید کنند که موجب پوسیدگی دندان می شود. همچنین، بسیاری از نوشیدنی های شیرین از جمله نوشابه های گازدار و آبمیوه ها محصولاتی اسیدی هستند که می تواند به مینای دندان آسیب وارد کند.

ممکن است به یک بیماری خودایمنی مبتلا باشید

بزاق از طریق پاکسازی ذرات غذا از روی دندان ها و لثه ها و فراهم کردن مواد معدنی تقویت کننده دندان مانند کلسیم و فسفات نقش مهمی در حفظ سلامت دهان و دندان ایفا می کند. خشکی دهان زمانی رخ می دهد که بزاق به میزان کافیبرای مرطوب نگه داشتن دهان تولید نمی شود. این شرایط می تواند گاهی اوقات برای هر فردی، به عنوان مثال، در نتیجه استرس یا عصبی بودن رخ دهد.

با این وجود، خشکی پایدار دهان می تواند نشانه ای از مساله ای جدی‌تر باشد و خطر پوسیدگی دندان یا عفونت های قارچی را افزایش می دهد. خشکی دهان ممکن است به واسطه دیابت، سکته مغزی، عفونت مخمری (برفک) در دهان، بیماری آلزایمر، استفاده از تنباکو و الکل، یا حتی یک بیماری خودایمنی مانند سندرم سیوگرن شکل بگیرد.

سندرم سیوگرن زمانی رخ می دهد که سیستم ایمنی به سلول های سالم تولید کننده بزاق و اشک حمله کرده و این شرایط اغلب همراه با اختلالات دیگر مانند لوپوس و آرتریت روماتوئید رخ می دهد.

می توانید با یک آسیب عصبی مواجه باشید

خشکی دهان ممکن است به واسطه آسیب دیدگی اعصابی که غدد بزاق را برای تولید بزاق کنترل می کنند نیز رخ دهد. اگر به تازگی یک آسیب دیدگی در ناحیه سر یا گردن داشته و خشکی دهان را تجربه می کنید، برای بررسی دقیق شرایط به پزشک مراجعه کنید. مشکلات آسیب‌زای بسیاری وجود دارند که می توانند پایانه های عصبی را تحت تاثیر قرار دهند.

دلایل بالقوه دیگری برای خشکی دهان وجود دارند که از آن جمله می توان به عوارض جانبی مصرف برخی داروها مانند آنهایی که برای فشار خون بالا، افسردگی و مشکلات مثانه تجویز می شوند، پرتو درمانی و شیمی درمانی اشاره کرد.

از دهانشویه نامناسب استفاده می کنید

اگر حساسیت دندان ها را هنگام خوردن بستنی یا نوشیدن آب خنک تجربه می کنید، ممکن است نیازمند تعویض دهانشویه خود باشید. برخی دهانشویه ها حاوی اسیدهایی هستند که اگر مینای دندان شما فرسوده شده باشد به مرور می توانند حساسیت دندان ها را افزایش داده و آسیب بیشتری به لایه میانی دندان وارد شود.

اگر با این مشکل مواجه هستید با دندانپزشک خود درباره استفاده از یک محلول فلوراید طبیعی مشورت کنید. همچنین، رد کردن احتمالات دیگر که ممکن است به حساسیت دندان منجر شوند از جمله بیش از حد سخت و محکم مسواک زدن، بیماری لثه، ترک خوردگی دندان، دندان قروچه، محصولات سفید کننده دندان، انباشت پلاک، و غذاهای اسیدی نیز اهمیت دارد.

کمبود ویتامین D دارید

نتایج یک بررسی در سال 2020 که در نشریه Nutrients منتشر شد، نشان داد که کمبود ویتامین D با مشکلات مختلف سلامت دهان و دندان از جمله پوسیدگی دندان، بیماری لثه، برخی انواع سرطان و حتی مرگ بافت استخوانی فک مرتبط است. به گفته پژوهشگران حفظ سطوح سالم ویتامین D با وضعیت بهتر دهان و دندان در طول زندگی مرتبط بوده است.

افزون بر این، مطالعه ای که در سال 2018 در نشریه BMJ Open Diabetes Research & Care منتشر شد، نشان داد در شرایطی که بیماری لثه و کمبود ویتامین D به تنهایی نیز می توانند خطر دیابت نوع 2 را افزایش دهند، اما خطر زمانی که هر دو آنها وجود دارند بسیار بیشتر است. دریافت ویتامین D به میزان کافی نه تنها برای سلامت دهان، بلکه برای سلامت کلی بدن انسان اهمیت دارد.

ممکن است نیازمند انجام آزمایش اچ‌آی‌وی باشید

از آنجایی که اچ‌آی‌وی/ایدز سیستم ایمنی بدن را تضعیف می کند و مبارزه با عفونت ها را دشوارتر می سازد، افراد مبتلا به این ویروس در معرض خطر بیشتری برای مشکلات سلامت دهان و دندان قرار دارند. به طور خاص، افراد مبتلا به اچ‌آی‌وی/ایدز معمولا خشکی مزمن دهان، جینجیویت، از دست دادن استخوان اطراف دندان ها، آفت ها، زگیل های دهانی، تبخال ها، برفک دهان، لکه های زبر و سفید روی زبان و پوسیدگی دندان را تجربه می کنند.

مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری آمریکا توصیه می کند که هر فرد در بازه سنی 13 تا 64 سال حداقل یک بار آزمایش اچ‌آی‌وی را انجام دهد. افرادی که در معرض خطر بیشتر قرار دارند باید هر ساله این آزمایش را انجام دهند. به خاطر داشته باشید که شما بدون این که بدانید می توانید به اچ‌آی‌وی آلوده باشید، از این رو، توجه به سرنخ هایی که سلامت دهان و دندان ارائه می کنند، اهمیت دارد.

به میزان کافی کلسیم مصرف نمی کنید

اگر به طور منظم با پوسیدگی دندان مواجه می شوید، بررسی شرایط رژیم غذاییتان می تواند مفید باشد. مطالعه ای در سال 2014 که در نشریه Clinical Oral Investigations منتشر شد، نشان داد بیشتر زنانی که به طور منظم با پوسیدگی دندان مواجه می شوند دارای سطوح بسیار پایین کلسیم و ویتامین D هستند و به میزان قابل توجهی پروتئین، نوشابه های گازدار و شکر بیشتری نسبت به زنان دیگر مصرف می کنند.

استخوان های شما در حال ضعیف‌تر شدن هستند

اگر پوسیدگی های مکرر دندان شما را به کمبود کلسیم مشکوک کرده است، این شرایط می تواند نشانه ای هشدار دهنده برای استخوان های شما نیز باشد. تقریبا تمام کلسیم بدن (حدود 99 درصد) در استخوان ها و دندان ذخیره شده اند تا از عملکرد و ساختار آنها پشتیبانی کنند. استخوان های شما در حدود 30 سالگی به نقطه اوج تراکم خود می رسند.

با افزایش سن، تخریب استخوان های انسان سریع‌تر از آنکه بازسازی شوند، رخ می دهد که به مرور می تواند خطر پوکی استخوان را افزایش دهد به ویژه، اگر به میزان کافی کلسیم دریافت نکنید. پوکی استخوان به عنوان یکی از دلایل اصلی شکستگی های کفل، مهره ها، مچ دست، دنده ها و دیگر استخوان های بدن شناخته می شود. از منابع غذایی خوب برای کلسیم می توان به ماست، آب پرتقال غنی شده، پنیر، شیر، توفو تهیه شده با کلسیم، ماهی سالمون کنسروی، سبزیجات برگدار مانند کیل و برگ شلغم اشاره کرد.

می توانید به آرتریت روماتوئید مبتلا باشید

اگرچه ارتباط بین این دو به طور کامل درک نشده است، به نظر می رسد بین بیماری لثه و آرتریت روماتوئید، یک بیماری خودایمنی، پیوندی وجود دارد. کارشناسان بر این باورند که برخی انواع آسیب دیدگی، احتمالا مربوط به عفونت باکتریایی می تواند ظهور آرتریت روماتوئید را در افرادی که از نظر ژنتیکی مستعد ابتلا به این شرایط هستند، تحریک کند.

بیماری لثه اغلب به واسطه رشد بیش از حد باکتری ها و تشکیل پلاک روی دندان ها شکل می گیرد و یک نوع باکتری خاص می تواند موجب سیترولیناسیون، روندی که موجب تغییر در پروتئین ها شده و احتمال این که آنها موجب یک واکنش ایمنی شوند که بر دیواره داخلی مفاصل تاثیرگذار است را افزایش دهد.

مطالعه ای در سال 2019 که در نشریه Arthritis Research & Therapy منتشر شد، نشان داد شرایط بیماری لثه در بیماران مبتلا به آرتریت روماتوئید نسبت به گروه کنترل به طور قابل توجهی بدتر بوده و شدت بیماری لثه به طور قابل توجهی با فعالیت بیماری آرتریت روماتوئید مرتبط بود.

---------------------------------------------------------

بیشتر بخوانید: