خون‌بندناف چه بیماری‌هایی را درمان می‌کند؟

رییس گروه بانک خون بند ناف و سلول‌های بنیادی سازمان انتقال خون نحوه جمع‌آوری و استفاده از خون بند ناف، هزینه‌های نگهداری آن و موارد مصرف آن‌ها را برای بیماران تشریح کرد.

دکتر مهین نیکوگفتار در گفت‌وگو با ایسنا، در خصوص بانک خون بند ناف سازمان انتقال خون و نحوه عملکرد آن، گفت: این بانک، یک بانک خون بند ناف عمومی است و در سال ۱۳۸۹ تاسیس و جهت اطمینان از انطباق فرآیندهای جاری با اســتانداردهای بین‌المللی، فعالیت‌های خود را بر مبنای الزامات اسـتاندارد Net Cord-FACT و AABB و اســــتانداردهای ملی خون بندناف ایران آغاز کرده است.

وی با اشاره به آغاز فعالیت خون بندناف عمومی در ایران از سال ۱۳۸۹ و در سازمان انتقال خون، ادامه داد: از زمان تاسیس بانک خون بند ناف انتقال خون تا کنون حدود ۳۹۰۰ واحد خون بند ناف از مادران اهدا کننده‌ای که رضایت به اهدای خون بند ناف نوزادشان داده‌اند، در این بانک نگهداری و تاکنون اطلاعات HLA تعداد ۳۳۴۱ نفر بیمار به امید یافتن نمونه سازگار، ثبت شده است.

خون بند ناف برای چه بیماری‌هایی استفاه می‌شود؟

نیکوگفتار هدف اصــلی تاسیس این بانک را تامین ســلول‌های بنیادی خون‌ساز برای بیماران نیازمند به پیوند مغز استخوان عنوان و اظهار کرد: از آنجایی که خون بند ناف حاوی سلول‌های بنیادی خون‌ساز است، در صورت رضایت مادران به اهدای خون بند ناف، هنگام زایمان خون بند ناف توسط پرسنل آموزش دیده جمع‌آوری، به آزمایشگاه‌های بانک‌ خون بند ناف منتقل و در آنجا پردازش شده و سپس ذخیره‌سازی می‌شود.

وی گفت: معمولا سلول‌های بنیادی خون‌ساز می‌توانند در درمان بیماری‌های بدخیم سیستم خون‌ساز و بعضی دیگر از بیماری‌های سیستم خون‌ساز و همچنین در بیمارانی که دچار انواع بدخیمی‌ها شده‌اند و برای بازسازی مغز استخوان پس ازشیمی درمانی و پرتودرمانی‌های شدید استفاده شود.

هزینه جمع‌آوری خون بند ناف چقدر است؟

رییس گروه بانک خون بند ناف و سلول‌های بنیادی سازمان انتقال خون در مورد میزان هزینه‌ جمع‌آوری و نگهداری خون بندناف، گفت: بانک‌های خون بند ناف به دو دسته کلی عمومی و خصوصی تقسیم می‌شوند. در بانک‌های عمومی هیچ‌گونه هزینه‌ای از اهداکننده خون بند ناف دریافت نمی‌شود؛ زیرا نمونه‌ای که اهداکننده به بانک خون بند ناف عمومی اهدا می‌کند، برای مصرف عموم بیماران است، نه صرفا برای مصرف خود نوزاد و خانواده فرد اهداکننده. این درحالی‌ست که در بانک‌های خصوصی هزینه پردازش و نگهداری را خانواده پرداخت می‌کند. بر این اساس اهدای خون بند ناف به بانک‌های عمومی کاملا رایگان است. در حال حاضر یک مرکز خصوصی و دو مرکز عمومی برای جمع‌آوری خون بندناف داریم.

چرا بهتر است خون بندناف را به بانک‌های عمومی دهیم؟

رییس گروه بانک خون بند ناف و سلول‌های بنیادی سازمان انتقال خون، با اشاره به توصیه‌ متخصصان رشته خون‌شناسی در زمینه اهدای خون بندناف، افزود: همه متخصصان این رشته مردم کشور خود را تشویق می‌کنند که نمونه‌های خون بند ناف خود را به بانک‌های عمومی خون بند ناف اهدا کنند، زیرا زمانی که نمونه‌ها به بانک‌های عمومی اهدا می‌شود، همه نمونه‌ها با خصوصیات ژنتیکی مختلف جمع‌آوری و در یک مرکز نگهداری شده و بنابراین هر زمان که این نمونه‌ها با یک بیمار سازگار باشد، برای پیوند در اختیار آن فرد گذاشته می‌شود.

وی ادامه داد: در این شرایط اهداکننده هیچ‌گونه هزینه‌ای را متحمل نمی‌شود و ذخایر بانک‌های عمومی تقویت شده و امکان اینکه برای همه بیماران نمونه‌ای سازگار یافت شود، افزایش پیدا می‌کند. در حالی که در بانک‌های خصوصی، خانواده متحمل هزینه شده و در بسیاری از این موارد نمونه‌ها اصلا به مصرف فرد نمی‌رسد و فقط ذخیره‌سازی می‌شود.

رییس گروه بانک خون بند ناف و سلول‌های بنیادی سازمان انتقال خون با بیان اینکه مصرف خون بند ناف به ژنتیک افراد بستگی دارد، اظهار کرد: در این زمینه تعیین سازگاری از روی مولکول‌های سازگاری نسجی انجام می‌شود که این مولکول‌ها به ژنتیک افراد بستگی دارد و در ایران شباهت این مولکول‌ها زیاد است و هرچه که ذخیره بانک‌های خون بند ناف عمومی بیشتر باشد، احتمال اینکه نمونه‌ای با شباهت مولکول‌های سازگاری برای بیماری پیدا شود، افزایش می‌یابد.

به گفته نیکوگفتار، استقبال مردم در زمینه اهدای خون بندناف قابل ستایش است و میزان رضایت به اهدای خون بندناف در کشور ما نسبت به کشورهای دیگر بسیار بالاتر است.

خون بندناف چند سال قابل نگهداری است؟

نیکوگفتار به اهمیت سلول‌های بنیادی خون‌ساز اشاره و اظهار کرد: باید توجه کرد که سلول‌های بنیادی خونساز، سلول‌هایی هستند که توان تکثیر و تمایز بالایی داشته و قادرند همه انواع سلول‌های خونی را در اهداکننده و گیرنده پیوند در طول زندگی تولید کنند. این سلول‌ها در مغزاستخوان و خون بند ناف و در شمار کمتری در خون محیطی قرار دارند. در مواردی که مغز استخوان در بیماران توان ساخت سلول‌های طبیعی را نداشته باشد، پیوند این سلول‌ها از افراد سالم می‌تواند نجات‌بخش جان بیماران شود.

وی در پاسخ به این سوال که خون بندناف تا چند سال قابل نگهداری است، گفت: در دنیا گزارش شده که نگهداری خون بندناف تا ۲۰ سال هم از کیفیت آن نمی‌کاهد؛ به این معنی که واحدهای ذخیره شده به مدتی بیش از ۲۰ سال، قادر به بازسازی مغز استخوان بیماران نیازمند به پیوند مغز استخوان بوده است.

وی تاکید کرد: البته علی‌رغم تمام تلاش‌ها در راســتای تامین نیاز بیماران، تنها برای تعداد محدودی از بیماران واحدهای کاملا سـازگار موجود بوده اسـت؛ به این ترتیب، لزوم گسترش و توسعه بانک خون بندناف به اثبات رسیده و با توجه به سرمایه گذاری دقیقی که در زمینه دانش فنی، فضــاسازی و تجهیزات این واحد شده است، باید با افزایش ذخایر این بانک، ضـمن تقویت و غنی‌سـازی این مرکز، بتوانیم در آینده نزدیک پاسـخگوی نیاز اغلب بیماران نیازمند در سراسر کشور باشیم.